Vlak na het overlijden van je baby word je geconfronteerd met nieuwe, intense gevoelens.
Soms voelt men zich rustig en gevoelloos alsof men verlamd is. Dit is een normale reactie. Je beschermt jezelf tegen “te veel verdriet”. Het gevoel van verlamming zal na verloop van tijd afnemen
en plaats maken voor een eigen beleving van het verlies.
Anderen voelen zich eerst heel verdrietig en vlug daarna woedend. Ze verzetten zich tegen hetgeen
gebeurd is, vaak zijn ze ook boos op zichzelf.

Het is heel normaal dat je als moeder de schuld bij jezelf zoekt. Je bent misschien nog naar dat ene feestje geweest, of misschien was dat fietstochtje toch te vermoeiend, Je zal altijd wel iets vinden.
Als partner voel je je misschien schuldig omdat je niet genoeg contact gezocht hebt met jouw baby toen deze nog in de buik zat. Denk echter niet dat dit de oorzaken kunnen zijn geweest waardoor je kindje het niet gehaald heeft. Twijfel je toch, spreek er dan over met artsen en verpleegkundigen en
vraag hun mening over de vragen waar je mee zit. Schuldgevoel heeft alles met liefde te maken.
Al de gevoelens die je overspoelen kunnen heel verwarrend zijn. Soms denk je dat je gek wordt. Je voelt je letterlijk leeg. Je verlangt met heel je lichaam en hart om te kunnen zorgen voor je kindje.
Denk niet dat je te veel of juist te weinig voelt, op verdriet staat geen maat. Ook je lichaam reageert alsof er een baby is om voor te zorgen: de melkproductie komt op gang, de hormonen reageren net zoals na een gewone bevalling, … De invloeden van deze lichamelijke reacties op je gevoelens, welbevinden, handelen, … zijn niet te onderschatten! Probeer je verdriet op jouw eigen manier te beleven. Er zullen dagen zijn dat je denkt ‘Hier kom ik nooit doorheen!’ en er zullen dagen komen
dat je voelt dat het weer wat beter gaat.

Wat kan helpen?

Huilen
Huilen is een manier van ontladen, je gevoelens doorleven, oog in oog gaan staan met je verdriet.

Schrijven
Velen onder ons ontdekken dat gevoelens en belevenissen neerschrijven een manier van ontladen kan zijn. Bij het herlezen krijg je zelf of je partner, ... dikwijls meer zicht op je eigen beleving. Het helpt je gevoelens te ordenen.
Schrijf als je niet kan slapen, als je wat dwarszit, als je maar door blijft piekeren over dat ene voorval, dat onaangename gevoel ...
Indien er een moeilijke communicatie is tussen de ouders, kan schrijven een oplossing bieden. Elk schrijft zijn gevoelens en gedachten neer zodat de ander precies weet wat er in zijn/haar partner omgaat.
De film die zich in je hoofd blijft afspelen, kan een verhaal op papier worden. Een verhaal om te koesteren, ook wanneer de film gaat vervagen.
Schrijven werkt helend, het is goed voor je gemoedsrust. Het maken van een website is hier ook een mooi voorbeeld van. Schrijven op de gesloten facebook groep van “Met Lege Handen” is als praten met lotgenoten.

Praten
Steeds weer opnieuw, als je het nodig hebt, honderd maal hetzelfde verhaal, het helpt. Zoek iemand die luistert, die je begrijpt en vertel hoe je je voelt. “Met Lege Handen” brengt lotgenoten samen tijdens de praatgroepen. Op de website vind je de verschillende data en locaties.

Doen
Lege handen gaan op zoek naar dingen om te doen. Vormgeven aan je verdriet en je liefde voor je kind door actief bezig zijn, creatief aan de slag gaan om je dicht bij je kindje te voelen: een boom planten, een bloemstuk maken, kamertje schilderen, gitaar spelen, wandelen, …

Vele ouders voelen zich erg moe, hebben pijn in de borst, last met ademhalen, een raar gevoel in de buik, slaap- en eetmoeilijkheden, nare dromen, ...
Voor moeders wordt het erg moeilijk als ze merken dat hun lichaam niet op de hoogte is van het verlies van hun baby. Je ‘moederhormonen’ zijn actief, de melkproductie komt op gang. Bij dokters en hulpverleners kan je steeds terecht met al je vragen.

Afscheid nemen van je baby kan nu erg moeilijk zijn. Sommige ouders willen hun baby liever niet zien uit angst voor de dood of in de veronderstelling alles dan vlugger te kunnen vergeten. Ze willen ook liefst bevallen met een keizersnede. Een sectio wordt echter alleen om medische redenen uitgevoerd. Achteraf blijkt de beleving van de geboorte heel bijzonder voor veel sterrenouders. Het zien en vasthouden van je kindje is zeer belangrijk, het kan je troosten en verder helpen voor de toekomst. Misschien ben je een beetje bang, maar je zal er nooit spijt van hebben.

Ook bij zichtbare aangeboren afwijkingen kan het goed zijn je kindje te zien en vast te houden. Anders blijf je je later steeds afvragen hoe je kindje eruit zag en de werkelijkheid blijkt dikwijls minder erg dan de voorstelling die je je maakte. Het is niet moeilijk om je kindje, ook al heeft het fysieke afwijkingen, mooi te vinden. Het hoort bij je kind, het is niet lelijk.

Voor sommige ouders is het belangrijk om hun kindje te mogen wassen en aan te kleden.
Ook oma’s, opa’s, broers, zussen, … willen graag afscheid nemen van je kindje. Vraag hen of ze jouw kindje willen zien en vasthouden. Help hen bij de eerste stap.

Het verlies van een dierbare kan je maar verwerken door herinneringen steeds weer te doorleven.
Bij het verlies van een baby ligt dit soms moeilijk, we hebben zo weinig tijd gehad om ons kindje te leren kennen. Daarom is het zo belangrijk om in die korte periode een aantal tastbare herinneringen te verzamelen.

Een naam voor je kindje
Door je baby een naam te geven, wordt het makkelijker om over je kindje te praten. Zo kan ook je omgeving de naam van je kind noemen. Als je al een naam gekozen had, dan zal je je er beter bij voelen die ook aan je kindje te geven en deze niet te houden voor een volgend kindje. Vroeger werd dit veelal gedaan, nu wordt het eerder afgeraden.

Een foto van je kindje
Ook als sterrenouder ben je heel fier en wil je alles voor eeuwig en altijd vastleggen. Foto’s van jullie baby, van jullie nieuwe gezin. Foto’s die helpen bij het leren leven met het verlies van je kind. Foto’s die je met veel trots aan iedereen kan laten zien. Ook als je kindje geleefd heeft en je hiervan foto’s hebt, maak je best ook foto’s na het overlijden als je daar nood aan hebt.
Sommige ziekenhuizen maken zelf ook foto’s van de baby voor de ouders die dan in het dossier van je kindje bewaard worden.
Je kan ook terecht bij “Boven de Wolken”. Deze vzw werkt met professionele fotografen om met mooie foto’s een blijvende herinnering te creëren. Een fotosessie kan je aanvragen door het invullen van het online formulier “dringende oproep” op bovendewolken.be . Van zodra je baby is geboren komt er (binnen de 24uur) een fotograaf langs. Hun fotografen zijn zeer secuur geselecteerd om te mogen fotograferen voor Boven De Wolken

Tastbare herinneringen
Het Berrefonds heeft met veel liefde een herinneringsdoos ontworpen die kosteloos aan ouders wordt aangeboden. Het vastleggen van de geboorte en het erkennen van het bestaan van een kind zijn altijd essentieel. Een herinneringsdoos kan een hulpmiddel zijn om naast de fysieke geboorte van een kind ook de sociale geboorte te ondersteunen.
Vraag even na of het ziekenhuis waar je kindje geboren is een samenwerking met het Berrefonds heeft. Anders kan je zelf een mooie doos uitkiezen of zelf maken om herinneringen in te bewaren.

Een tutje, een beertje, een lakentje, ... Allemaal kleine dingen die je blijven herinneren aan je kleine schat. Durf gerust in het ziekenhuis naar deze spulletjes te vragen, misschien krijgen ze thuis een bijzondere plaats of doel. Je kan de spulletjes die je met je kindje wil meegeven dubbel aankopen zodat je naderhand geen spijt krijgt dat je ze niet meer hebt.
Sommige gemeenten/steden planten een geboortebos waarbij elk kindje dat er in een bepaald jaar geboren is een boompje krijgt. Je krijgt dan de kans om zelf dat boompje te planten en om er de naam van jouw kindje aan vast te maken. Indien dit in jouw gemeente/stad ook bestaat en je zou toch geen uitnodiging ontvangen, neem dan zeker contact op met de betrokken dienst, zij zorgen er dan zeker voor dat ook jouw kindje een boompje krijgt.

Misschien had je reeds plannen voor een geboortekaartje of zijn ze reeds verstuurd. Stuur ook nu een berichtje. Laat anderen weten dat je kindje geboren en overleden is. Dit sluit latere onverwachte reacties uit van mensen die willen weten hoe het met moeder en kind gaat. Zelfs als je er nu niet klaar voor bent, kan je dit nog op een later tijdstip doen.

Waarschijnlijk zal men voorstellen een autopsie of postmortaal onderzoek te doen bij je kindje. Dit is een gedetailleerd onderzoek om een eventuele doodsoorzaak te vinden. De resultaten kunnen ook helpen bij het begrijpen van het overlijden van je baby.

Het is niet altijd eenvoudig een autopsie toe te laten. Je kan aangeven dat je dit onderzoek liever niet hebt, de uiteindelijke beslissing ligt bij jou.Naar een volgende zwangerschap toe kan het belangrijk zijn te weten wat er is misgegaan. Indien men geen postmortaal onderzoek voorstelt en je dit toch graag wil, vraag het aan de arts of hoofdverpleegkundige

Neem je tijd, bevraag je goed en doe waar jij je goed bij voelt. Denk na over de plaats van de begraafplaats. Misschien woon je nu een eindje van je familie maar is dit tijdelijk? Het is dan een optie om na te vragen of je je kindje mag begraven in je thuisplaats.

Jonger dan 180 dagen

Je mag je kind begraven vanaf een zwangerschapstermijn van 12 weken. Dit staat beschreven in het Vlaamse decreet op de begraafplaatsen (oktober 2003).

De gemeente, waar je je kindje wil begraven, dient hiervoor ruimte te voorzien, een “sterretjesweide” of “sterretjesheuvel”. Daar waar dit nog niet aanwezig is, kan je de gemeente erover aanspreken. Op de meeste begraafplaatsen mag je geen naam vermelden of herinneringen plaatsen. Als je het hier moeilijk mee hebt, spreek er dan over met de verantwoordelijke van de begraafplaatsen.

Ook de ziekenhuispastor kan informeren naar de mogelijkheden om bijvoorbeeld een naam op een klein steentje te plaatsen in de gemeente waar het kindje geboren is of in de gemeente waar de ouders wonen. Als je kindje er ligt, krijg je een brief van de gemeente waarin staat wat mag en niet mag.  Je kan je kindje ook laten cremeren. Nadien kan de urne een plaatsje krijgen in je huis.

Ouder dan 180 dagen

Vanaf een zwangerschapstermijn van 180 dagen of als je kindje geleefd heeft, ben je verplicht te zorgen voor een begrafenis of crematie.

Je kan dit zelf regelen of je kan een beroep doen op een begrafenisondernemer. Deze zorgt voor de volledige organisatie en administratie van de begrafenis of crematie. Als je kindje begraven wordt in een kindergrafje, vraag je best na voor welke termijn de concessive geldt. De wettelijke minimumtermijn bedraagt 10 jaar. Elke gemeente heeft een eigen reglementering waarin de looptijd van de concessie, de eventuele verlengbaarheid, en het bedrag van de contributie wordt vastgelegd.

Als je kindje gecremeerd wordt, dan kan je de assen mee naar huis nemen, laten bijplaatsen in een columbarium, uitstrooien, een grafsteentje erop laten plaatsen, …
Het initiatief “Vaarwel” maakt koesterbootjes voor een mooi afscheid: Het Koesterbootje is een kinderkistje voor kindjes die tijdens de zwangerschap of net na de geboorte gestorven zijn. De vorm is zacht en afgerond en het bijzondere lijnenspel in het hout heeft iets speels. Je kan er een gestileerd bootje in zien. Of een blad, een druppel, een symmetrie… www.vaarwel.be

Jonger dan 180 dagen

Wanneer je kindje sterft onder een zwangerschapstermijn van 180 dagen en je beslist om je kindje te begraven op een sterrenweide of sterretjesheuvel, kan er een kleine bezinning gehouden worden met teksten die worden voorgelezen door de ziekenhuispastor. Ook zelfgeschreven teksten kunnen hier heel mooi weerklinken. Een waardig afscheid van je allerliefste zoontje of dochtertje.

Ouder dan 180 dagen

Om afscheid te nemen van je kindje kan je een uitvaartplechtigheid of een afscheidsdienst organiseren op een door jou uitgekozen plaats. Dat kan in het ziekenhuis zijn of binnen een parochie in kleine of grotere kring. Je kan zelf teksten schrijven, muziekstukjes kiezen, … en zo komen tot een persoonlijke afscheidsviering met veel liefde en zorg gemaakt. Dit zal een heel mooie herinnering blijven. In het ziekenhuis hebben ze meestal wel voorbeelden ter beschikking. De ziekenhuispastor kan je hierin begeleiden.

Het is ook mogelijk om je kindje eerst te laten dopen, ook al is je kindje overleden. Er zijn evenwel priesters die dit weigeren.
Een afscheidsdienst biedt je de mogelijkheid om je omgeving erbij te betrekken. Het maakt het voor je omgeving reëler en geeft jouw omgeving de kans om je baby en je verdriet bespreekbaar te maken..

Registratie

In België moet iedere geboorte en overlijden aangegeven worden aan de dienst van de Burgerlijke Stand van de gemeente waar de geboorte en het overlijden plaats vond. De gemeente waar de ouders wonen wordt door de eerstgenoemde gemeente automatisch verwittigd bij het overlijden van het kind, maar dit is niet het geval voor een doodgeboren baby.

Mijn kindje is doodgeboren voor een zwangerschapsduur van 180 dagen
Beneden een zwangerschapstermijn van 180 dagen moet je geen verplichte formaliteiten vervullen als je kindje doodgeboren is.
Vanaf 1 april 2019 hebben ouders na een zwangerschapsduur van 140 dagen tot en met 179 dagen wel de keuze om hun kindje wettelijk aan te geven. Men spreekt hier van 140 dagen na de bevruchting. De ambtenaar van de burgerlijke stand maakt op basis van een medisch attest van hetziekenhuis en op verzoek van de ouders een akte van een levenloos kind op. Het kindje wordt enkel ingeschreven in de overlijdensregisters, geen officiële registratie in het geboorteregister. Sinds 1
april 2019 is het ook mogelijk een voornaam aan je kindje te geven. (familienaam is niet voorzien inde wet)

Mijn kindje is doodgeboren na een zwangerschapsduur van 180 dagen of meer
Wanneer je baby sterft na de geboorte, ook al leefde je kind slechts heel kort en je was ongehuwd op het ogenblik van de geboorte, blijft de erkenning van de vader geldig, indien deze erkenning plaatsvond voor de geboorte. Bij doodgeboorte geldt de erkenning door de vader echter niet. Als het je te moeilijk lijkt zelf je kindje te gaan aangeven, kan je ook een ander ‘bevoegd persoon’ vragen die taak over te nemen. Dit zou bijvoorbeeld een broer of zus, grootouder of kennis kunnen zijn. Soms wordt de registratie ook gedaan door iemand van het ziekenhuis of de begrafenisondernemer zelf.
De dokter of vroedvrouw die aanwezig was bij de bevalling zal een attest van doodgeboorte opmaken dat moet worden afgegeven bij de Burgerlijke Stand. Dit gebeurt meestal binnen de drie dagen na de bevalling. De registratieambtenaar zal ook vragen naar:

•  de naam van de moeder, geboorteplaats en -datum
•  de naam van de vader, geboorteplaats en -datum
•  de dag en het uur van de bevalling.

Hierna krijg je een wit attest, het zogenaamde ‘Verlof tot Begrafenis en Vervoer’ of ‘Verlof tot Crematie en Vervoer’. Dit attest is nodig om je baby te mogen begraven of cremeren en het moet worden afgegeven aan degene die de begrafenis organiseert, de begrafenisondernemer of het ziekenhuis.
Vroeger kreeg een doodgeboren kindje geen naam. In het trouwboekje werd alleen ‘Levenloos aangegeven van het mannelijk/vrouwelijk geslacht’ genoteerd. Voor veel ouders was dit heel pijnlijk. Daarom heeft de vereniging er ook voor geijverd om deze tekst aan te passen.
Sinds 4 juli 1999 heb je wel het recht om je kindje (een) voorna(a)m(en) te geven.

Sinds 1 april 2019 is het ook mogelijk om een achternaam te geven vanaf een zwangerschapsduur van 180 dagen na de bevruchting.
Je moet het kindje wettelijk aangeven op de burgerlijke stand van de geboorteplaats. Zij maken een akte van ‘levenloos aangegeven kind’ op. Het kindje wordt enkel ingeschreven in de overlijdensregisters, geen officiële registratie in het geboorteregister.

Het registreren van de dood van een pasgeboren baby
Wanneer je baby sterft na de geboorte, ook al leefde je kind slechts heel kort, moet zowel de geboorte als het overlijden geregistreerd worden. Je begeleidende dokter zal je een overlijdensattest bezorgen. Dit attest moet binnen de drie dagen na het overlijden van je baby bezorgd worden bij de Burgerlijke Stand. De registratieambtenaar zal ook vragen naar:

•  de naam, geboorteplaats en -datum van de moeder
•  de naam, geboorteplaats en -datum van de vader
•  de dag en het uur van de bevalling, de dag en het uur van het overlijden van de baby (dit staat vermeld op het overlijdensattest).

De registratieambtenaar zal zowel de voorna(a)m(en) als de familienaam van je kindje inschrijven. De ambtenaar zal je uittreksels uit de Overlijdensakte meegeven die vrij van zegel zijn. Indien je dit wenst, kan je één exemplaar houden. De registratieambtenaar zal je nadien een wit attest geven, het zogenaamde Verlof tot Begrafenis en Vervoer of Verlof tot Crematie en Vervoer. Dit attest is nodig om je baby te mogen begraven of cremeren en het moet worden afgegeven aan de begrafenisondernemer of aan het ziekenhuis indien dit de begrafenis organiseert.

Laatste wilsbeschikking
Een ander document dat door de registratieambtenaar vereist wordt, is de laatste wilsbeschikking.
Deze moet worden aangevraagd aan de gemeente waar de woonplaats van de ouders is gevestigd. Hier zou in het bevolkingsregister moeten genoteerd worden of je kindje zal worden begraven of gecremeerd. Aangezien deze laatste wilsbeschikking voor je baby meestal nog niet werd vermeld in het bevolkingsregister volstaat een handgeschreven papier van de ouders.

Bij een doodgeboorte of wanneer je baby slechts één dag geleefd heeft wordt de procedurei.v.m. de wilsbeschikking niet toegepast.

Vaderschapsverlof

De vader heeft (indien het kind onder zijn naam is aangegeven) bij de geboorte van een kind recht op tien dagen sociaal verlof. Deze 10 dagen moeten worden opgenomen binnen de maand te rekenen vanaf de dag van de bevalling.
De tien dagen mogen in één keer opgenomen worden of gespreid. De eerste drie dagen wordt het loon van de vader gewoon verder uitbetaald door de werkgever, de resterende 7 dagen worden uitbetaald door het ziekenfonds.

Bij het overlijden van jullie kindje heeft hij eveneens recht op drie dagen. Deze zijn te kiezen tijdens de periode die begint met de dag van het overlijden en eindigt met de dag van de begrafenis.

Dit recht geldt enkel bij een zwangerschap van minimum 180 dagen of indien jullie kindje heeftgeleefd.

Startbedrag (vroegere kraamgeld)

Vanaf tenminste 180 dagen zwangerschap wordt er startbedrag (vroegere kraamgeld) toegekend.
Dit geldt dus ook voor doodgeboren kindjes. Als je kindje geleefd heeft, wordt altijd het startbedrag toegekend.

Personen ten laste

Je kindje wordt voor de fiscus als “ten laste” beschouwd alleen in het jaar waarin je kind werd geboren. Sinds aanslagjaar 2006 (inkomsten 2005) geldt dit ook voor doodgeboren kindjes. Ook hier geldt een minimum zwangerschapsduur van 180 dagen.

Het ziekenhuis, je veilige cocon, ‘met lege handen’ verlaten is een eerste belangrijke stap.

Terug buiten komen, onder de mensen komen, is een volgende moeilijke stap. Er kan angst zijn voor mogelijke vragen die kunnen komen. Misschien weet je ook niet goed hoe je zelf zal reageren omdat je nog je weg aan het zoeken bent met je nieuwe emoties.
Indien de omgeving niet wist dat je zwanger was, is het ook moeilijk om buiten te komen. Je voelt je leeg en verdrietig, anderen snappen niet waarom.

Je verdriet is misschien te vergelijken met de zee. Het is immens diep en komt aanrollen in golven van tranen en pijn. Verschillende emoties kunnen je overweldigen. Je zal je verwonderen hoe vlug zwakke en sterkere momenten elkaar kunnen afwisselen.

Denk niet dat je te verdrietig bent of niet verdrietig genoeg, voel je niet schuldig als je even niet aan je baby dacht. Iedereen heeft een eigen manier van rouwen en minder tranen betekent niet dat je minder van je baby houdt.

Je kan je heel alleen voelen in je verdriet. Weinigen kunnen zich inleven in je situatie. Sommigen denken dat je het wel gauw zal vergeten omdat volgens hen de baby nog niet echt ‘iemand’ was. Het is voor hen moeilijk om jouw allesoverheersende emoties in te schatten.

Er zijn duidelijke verschillen in de manier waarop vaders en moeders omgaan met hun verdriet.
Verschillen hoeven niet noodzakelijk voor problemen te zorgen. Het wordt pas moeilijk als partners elkaars verschillen foutief interpreteren. Je denkt dat de andere niet meer geeft om jullie kindje of dat hij/zij toch wel heel erg lang blijft treuren. Een ander verschil is het feit dat de vader vaak sneller terug aan het werk gaat. Ook hebben moeder en kind tijdens de zwangerschap reeds een sterke fysische en emotionele band opgebouwd.
Iedereen heeft zijn eigen tempo en manier om te rouwen. Praat hierover met elkaar.
Door jullie verdriet zal jullie relatie erg op de proef gesteld worden. Sommigen hebben hier echt wel hulp bij nodig, het is zeker geen falen als je naar een professionele hulpverlener gaat.

Eén van de eerste reacties is vaak de vraag: “Waarom moet juist ik zoiets meemaken? Waarom juist ons kindje?”

Ook al is er al dan niet een medische verklaring voor het overlijden van jouw kindje, sommigen stellen opnieuw deze vraag.
Vele ouders voelen zich ook schuldig: “Wat deed ik verkeerd?”, “Had ik niets kunnen doen om dit te voorkomen?”, “Had ik meer moeten rusten?” Wat jij deed of juist niet deed, is waarschijnlijk niets anders dan wat, honderden anderen deden die hun kindje niet verloren.

Schuldgevoelens hebben alles met liefde te maken. Je kan je alleen schuldig voelen voor iemand waarvan je zielsveel houdt.
Het kan helpen over al deze twijfels te praten met de dokter of verpleegkundigen. Soms voelt men zich egoïstisch om zijn verdriet als men al het leed in de wereld ziet of mensen die het zoveel moeilijker hebben. Mensen komen ook steeds met verhalen naar je toe die nog veel erger lijken te zijn, maar verdriet is niet te vergelijken of te meten.

Je verdriet zal niet afnemen door je blind te staren op de ellende van anderen. Jaloers zijn op zwangere vrouwen of op anderen waarbij alles probleemloos verloopt, is een normale reactie. Soms kan men geen baby meer zien of horen, men vlucht eerder weg en ontwijkt alle mama’s op een roze wolk. Anderen zoeken juist troost bij andere baby’tjes, willen ze vasthouden en knuffelen.

Tv-kijken zal in het begin misschien niet lukken of toch erg moeilijk zijn. Al die ellende in de wereld en het geweld in al die films bekijk je nu heel anders. Het raakt je veel dieper.
Ook grappen waar je vroeger goed kon om lachen, lijken nu zo banaal en het luchtige gebruik van het woordje “dood” kan je soms ook op stang jagen.

Hoe ga je om met nieuwe gevoelens?

Erover nadenken en erover praten kan je helpen om je gevoelens en reacties te ordenen en te begrijpen en zo de toekomst weer aan te durven. Het is niet verkeerd je boos, verdrietig of schuldig te voelen. Langzaamaan zal de intense pijn verminderen.

Op rouw staat geen termijn. De beleving van een periode van rouw is voor iedereen anders. Anders in tijd, in intensiteit en in de manier waarop je je verdriet vorm geeft. Verdriet kan je niet meten of vergelijken. Na deze rouwperiode kom je op een punt waarop je verdriet hanteerbaar is.

Vergeten zal je nooit doen. Je kindje blijft steeds een wezenlijk deel van je gezin.

Je zal ongetwijfeld reacties krijgen van je omgeving, familie, vrienden, kennissen, … Attentvolle reacties, lieve woorden, mooie kaartjes, begripvolle telefoontjes, … maar soms ook kwetsende uitspraken.

Troostwoorden die niet troosten:
“Jullie zijn nog jong.”
“Begin maar gauw opnieuw!”
“Het zou toch een sukkelaartje geweest zijn.”
“’t Is misschien beter zo.”
“Je hebt er toch nog eentje.”
“Het is niet zo erg, want je hebt het niet thuis gehad.”
“Misschien was het beter direct gestorven.”
“Het is niet zo erg, want je hebt je er niet aan kunnen hechten. “

Voor buitenstaanders is het niet makkelijk om op een gepaste manier te reageren. Elk van hen bedoelt het goed. Ze willen niet kwetsen, maar zijn vaak zo onzeker en onhandig dat ze net de foute dingen zeggen en fout reageren.
Sommige ouders slagen erin de onzekerheid en de angst van hun omgeving weg te nemen door zelf initiatief te nemen en zelf open te vertellen wat ze willen of niet willen horen.

Je zal waarschijnlijk al gauw ervaren dat veel mensen die met je in contact komen niet goed weten wat te doen, wat te zeggen. Als je wil praten over je kindje kan je er best zelf over beginnen. Laat anderen voelen dat je erover wil praten en durf gerust te zeggen dat het aangehaalde onderwerp je nu niet interesseert en dat je wil praten over je kindje.

Praten met lotgenoten kan troost en (h)erkenning brengen.
Met Lege Handen organiseert daarom praatgroepen op verschillende locaties in Vlaanderen. Op de website kan je alle informatie terugvinden. Het kan een grote stap zijn maar je komt terecht bij een warme groep ouders die met liefde over hun kindje vertellen en hun ervaringen delen. Ook op facebook is er een gesloten groep van “Met Lege Handen”, uitsluitend voor sterrenouders.

Moeilijke dagen zijn in het begin geen uitzondering. Maar langzaam aan zullen ze zich steeds sporadischer voordoen. Langzaam maar zeker krijgt je leven terug een regelmaat, dringt het besef door dat je verder moet. Opnieuw genieten, terug kunnen lachen, het is niet vanzelfsprekend, maar plots is het ogenblik waarop dit terug kan, aangebroken. Soms voel je je hierdoor verward of schuldig.

En net als je denkt je weg gevonden te hebben, komt er één of andere dag, een feestdag, moederof vaderdag, een familiereünie, een verjaardag, ... en het pijnlijke verdriet is plots terug heel aanwezig. Het is zo moeilijk om verdriet te voelen op plaatsen waar mensen verenigd zijn in geluk. Door erover te praten en anderen te vertellen hoe jij je voelt, merk je vaak dat er toch tijd en ruimte voor jou en je gevoelens kan zijn.

Natuurlijk is de verjaardag van je kindje heel bijzonder. Deze datum staat voor altijd in je geheugen gegrift. Het eerste jaar kijk je meestal met veel angst naar de komende datum. Meestal weet men niet hoe men zal reageren, wat men zal voelen. Soms blijkt dat de dag zelf minder moeilijk is dan de voorafgaande dagen van angst voor wat komen gaat.

De datum van overlijden is ook een bijzondere dag. Deze speciale dagen draag je voor altijd mee.

Een bezoek aan het kerkhof brengt voor sommigen verlichting en voor anderen is het dan weer een hele opgave. Of je al dan niet regelmatig, veel, heel weinig of helemaal niet naar het kerkhof gaat, hangt af van wat jouw behoeften zijn. Voel je niet verplicht om te gaan. Volg je eigen gevoel.

Denk niet dat je de enige bent die bij koud of regenachtig weer vreest dat zijn kindje het koud zou hebben. Vele moeders zitten met dit soort vragen. Voor buitenstaanders zijn deze gedachten misschien vreemd, maar eigenlijk zijn deze heel menselijk en getuigen ze van het diepe verlangen dat ieder van ons heeft om goed voor zijn kindje te willen zorgen.

Ook voor broertjes en zusjes is het goed om afscheid te nemen en om hen erbij te betrekken. Het is belangrijk om duidelijk en eerlijk uit te leggen wat er aan de hand is, anders geloven ze later mogelijk niet dat je kindje er niet meer is.

Je andere kinderen zorgen ervoor dat je door moet gaan, ‘sterk’ moet zijn. Je denkt dat je je gevoelens bij je andere kinderen niet de vrije loop mag laten.
Mensen hebben ook gauw de neiging om het feit dat je andere kinderen hebt als een troost te zien:
“Je hebt nog een gezond kindje!” Men ziet niet in dat elk kind je evenveel waard is.
Het is niet makkelijk een kind te vertellen dat het reeds langverwachte broertje of zusje er niet meer is. Vertel hen op een eenvoudige wijze wat er juist gebeurde, waarom het baby’tje er niet meer is.

Voor de andere kinderen is de dood opeens heel dichtbij. Vaak was doodgaan in hun ogen iets voor oma’s of opa’s, kortom oudere mensen. Nu dringt plots het besef door dat het ook hen kan overkomen en soms worden ze bang. Openlijk over doodgaan praten, een antwoord op hun vele vragen en vooral jouw verdriet niet verborgen houden voor hen kan heel wat doen.

Ook voor heel jonge kinderen die het begrip “dood” nog niet vatten, kan je vertellen hoe jij je nu voelt. Ze voelen heel goed de spanningen aan en het kan hen geruststellen dat zij de aanleiding van je verdriet niet zijn.

Let wel op met bepaalde uitspraken zoals:
- “Kindje slaapt!” Soms denken kinderen dat ook zij misschien niet meer wakker zullen worden en dan wordt slapen een nachtmerrie.
- “We zijn ons kindje verloren.” Ze kunnen denken dat ze het zullen terugvinden of dat zij ook zo verloren kunnen worden.

Het sterven van een broertje of zusje kan een enorme indruk nalaten bij een kind. Een kind toont zijn gevoelens niet altijd zoals wij dat doen. Vaak d.m.v. tekeningen, spelletjes of gesprekjes onder elkaar of met jou.

Sommige ouders vinden moeilijk een evenwicht tussen de gevoelens rond hun gestorven baby en hun andere kinderen. Je wil anderen niet te veel laten lijden onder jouw verdriet. Je gevoelens steeds onderdrukken is echter zeer moeilijk. Probeer eventueel om je andere kinderen een aantal uren per dag (of per week) aan iemand anders toe te vertrouwen.

Op deze manier krijg je de kans om eens toe te kunnen geven aan je verdriet en eens goed te kunnen uithuilen.

Sommige mensen denken niet onmiddellijk aan een volgende zwangerschap, voor hen hoeft het nog niet. Zij nemen liever de tijd en zien voorlopig erg tegen een volgende zwangerschap op.

Dit wil ik nooit meer meemaken!’
In een opwelling zou je wel eens overmoedig kunnen zijn en een definitieve beslissing nemen zoals bijvoorbeeld een sterilisatie. Voor jou hoeft het nu misschien niet meer, maar later denk je daar misschien anders over. Laat alles rustig bezinken. Praat erover met je arts of vroedvrouw.

Anderen denken vrij vlug aan een volgende zwangerschap. Zij willen dat lege verlangen, die sombere toekomst terug een lichtpuntje geven. Het is niet de bedoeling het overleden kind te vervangen, maar de kinderwens en het ouderschap dat even sterk aanwezig blijft in te vullen. Een volgende zwangerschap zal niet zorgeloos verlopen. Er zullen momenten van angst en onzekerheid zijn. Het vertrouwen in je eigen lichaam kan zoek zijn.

Tijdens de nieuwe zwangerschap is het heel belangrijk om je nieuwe gevoelens van ‘blijde’ verwachting een plaats te geven naast je verdriet om je gestorven baby. Alleen zo krijgen schuldgevoelens rond deze nieuwe zwangerschap geen kans.

Wanneer dan die volgende zwangerschap?

Dit is voor iedereen anders. Na een geboorte heeft het lichaam een herstelperiode nodig. Een volgende zwangerschap vraagt ook heel wat van je lichaam.
Meestal raden artsen een periode van ongeveer drie à zes maanden aan om het lichaam volledig te laten herstellen.

Bespreek dit met jouw arts, vraag hem waarom hij een welbepaalde wachttijd aanraadt. Maak je arts duidelijk hoe jij je voelt, waarom je al dan niet aan een volgende zwangerschap wil beginnen. Neem in ieder geval geen overhaaste beslissingen.
Vertrouw erop dat je samen met je partner het geschikte moment zal vinden om terug zwanger te willen worden, een zwangerschap waarin het verdriet om je gestorven baby aanwezig zal blijven.

Dikwijls wordt ons gevraagd: “Maar wat moet je zeggen tegen ouders die hun kindje verloren?” Een kant en klaar antwoord kunnen we hier niet geven. Mensen en situaties en hun reacties zijn zo verschillend. Het enige wat we kunnen doen, is uit onze ervaring putten en vertellen wat wij al dan niet waardeerden.

Enkele tips

Je hoeft niet veel te zeggen. Alleen je aanwezigheid kan al troostend zijn. Luister naar hun verhaal, hun verdriet. Heb respect voor hun verdriet, hun rouwproces. Probeer het niet te minimaliseren.
Opmerkingen als “Je kan toch nog kinderen krijgen” kunnen heel kwetsend zijn, ook al is het vaak goed bedoeld. Denk er ook aan dat wanneer het voor u reeds lang geleden en vergeten lijkt dit voor ouders zeker niet het geval is. Ook dan hebben zij nog nood aan iemand die nog wil luisteren naar hun verhaal, bij wie ze kunnen en mogen vertellen over hun kindje. Laat het kindje verder leven door erover te praten.